استخوان یک بافت زنده است که دارای دو لایه داخلی و خارجی می باشد. لایه خارجی یک لایه پوشاننده بر استخوان است که مسئول خون رسانی و عصب رسانی به استخوان می باشد. لایه داخلی متشکل از شبکه های ضخیم به شکل لانه زنبوریست. زمانی که فضای مابین شبکه ها به علت افزایش تخریب بافت استخوانی و عدم جایگزینی آن به طور کامل بزرگ شوند به آن پوکی استخوان می گویند.

در اثر چنین تغییری استخوان ضعیف شده و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی می شود. از دست دادن استخوان ها به طور خاموش و بی سر و صدا اتفاق می افتد و اغلب اوقات تا زمان رخ دادن شکستگی علامت خاصی ندارد. در فرد مبتلا به این بیماری، یک سقوط ساده از ارتفاع کم، یک چرخش ناگهانی، خم و راست شدن سریع یا حتی افتادن در یک چاله کوچک می تواند باعث شکستگی استخوان شود.

بیشترین شکستگی مربوط به پوکی استخوان در ناحیه های لگن، ستون مهره ها، مچ یا قسمت بالای بازو رخ می دهد. البته گاهی شکستگی یک استخوان می تواند در ادامه به شکستن سایر استخوان ها نیز منجر شود. بنابراین لازم است در اسرع وقت نسبت به تشخیص و درمان این بیماری اقدام شود.

در دنیا در افراد بالای 50 سال، از هر سه زن یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر به این بیماری مبتلاست.

پیش بینی می شود در سراسر جهان تا سال 2050 میزان بروز شکستگی لگن در مردان سیصد و ده درصد ودر زنان دویست و چهل درصد در مقایسه با سال 1990 افزایش یابد. بعد از شکستگی لگن، تقریبا شصت درصد افراد تا یک سال بعد و بیست درصد به مراقبت پرستاری طولانی مدت نیاز خواهد داشت. میزان مرگ و میر 20 تا 24 درصد در سال اول پس از شکستگی لگن دیده می شود.

        افراد بالای شصد سال بیشتر از بقیه در معرض پوکی استخوان قرار دارند.  البته این بدان معنی نیست که افراد با سن پایین تر در خطر ابتلا به این بیماری نیستد. شروع یائسگی در خانم ها، آغازگر ضعف در استخوان هاست؛ به همین دلیل بانوان باید از سنین جوانی به فکر حفظ تراکم و سلامت استخوان های خود باشند.

از آنجا که پوکی استخوان علایم آشکاری ندارد، لازم است در ارتباط با سلامت استخوان ها با پزشک تان مشورت کنید. اصلی ترین عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی های ناشی از آن عبارتند از:

- بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان یا پروستات و یا بیماری های گوارشی از عوامل ایجاد پوکی استخوان هستند.

- استفاده طولانی مدت از داروهای گلوکوکورتیکوئید مانند هیدروکورتیزون، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.

- سبک زندگی کم تحرک و بدون فعالیت بدنی

- کم وزن بودن شاخص توده بدنی زیر 19

- سیگار کشیدن و یا نوشیدن الکل

- یائسگی زودرس

- سابقه شکستگی لگن یا ابتلا به پوکی استخوان در والدین

- مصرف کم کلسیم و دوری زیاد از آفتاب

 اگر احساس کردید که در معرض خطر قرار دارید، یک اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس انجام دهید. اگر بالای 50 سال دارید و با یک سقوط ساده دچار شکستگی شده اید، احتمالا در معرض پوکی استخوان هستید و لازم است به پزشک مراجعه کنید. درمان پوکی استخوان بسیار موثر بوده و می تواند به شما کمک کند به زندگی فعال و مستقل خود ادامه دهید. در صورتی که پزشکتان تشخیص داد که باید تحت درمان قرار گیرید، نگران نشوید و در عین حال بدون مشورت وی درمان تان را ناتمام نگذارید.

هر ساله در  20اکتبر(28 مهر)، کمپینی به منظور افزایش آگاهی جهانی در مورد پیشگیری، تشخیص و
درمان پوکی استخوان و بیماری های عضلانی -اسکلتی برگزار می شود. هدف از این کمپین وارد کردن موضوع
سلامت استخوان و پیشگیری از شکستگی در دستور کار بهداشت جهانی و افزایش آگاهی متخصصان، مراقبین بهداشتی، رسانه ها، سیاست گذاران و  بیماران در خصوص این بیماری است./«زهرا تجلی» کارشناس بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت شهدای والفجر