دوره زندگی زنان 30-59 سال به سه دوره اصلی باروری– دوران گذار به یائسگی و یائسگی تقسیم می شود که هر کدام از این سه دوره دارای مشخصه های خاصی می باشد که در ارزیابی سلامت باروری زنان مورد توجه قرار می گیرد.

یائسگی یکی از مراحل طبیعی و مهم زندگی است که مشخصه آن پایان باروری و قطع قاعدگی است.

از نظر تعریف یائسگی یا منوپوز طبیعی به دوره ای فیزیولوژیک از زندگی زنان گفته می شود که تخمدان ها تولید استروژن را متوقف می کنند. این دوره معمولا با قطع قاعدگی به مدت یک سال بدون ارتباط با عوامل پاتولوژیک شناخته می شود .

زمان وقوع یائسگی:

سن شروع یائسگی در زنان متفاوت است. دوره گذار یائسگی یا دوره قبل از یائسگی، به دوره زمانی بلافاصله قبل و بعد از شروع یائسگی گفته می شود و به طور متوسط 4 سال طول می کشد. سن متوسط شروع یائسگی 51 سالگی است ولی به طور کلی زنان این پدیده را بین 47 تا 53 سالگی تجربه می کنند. مهم ترین مسئله در زمان شروع یائسگی، ژنتیک است اما عوامل محیطی مانند مصرف الکل، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و شاخص توده بدن و مصرف سیگار نیز در زمان شروع یائسگی نقش دارند.

دوره گذار یائسگی و به عبارت دیگر دوره پری منوپوز یا کلیماکتریک دوره زمانی قبل و بعد از یائسگی است و به طور متوسط  4 سال طول می کشد. ممکن است علائم یائسگی نیز قبل از قطع کامل قاعدگی آغاز شده و زمان زیادی طول بکشد تا یائسگی اتفاق بیفتد.

اساساً دو نوع یائسگی داریم:

-1یائسگی فیزیولوژیک یا طبیعی

-2یائسگی مصنوعی

. برداشتن تخمدان ها و رحم: برداشتن رحم با یا بدون برداشتن تخمدان ها موجب قطع قاعدگی و شروع علائم یائسگی می گردد.

.مصرف داروها: بعضی از داروها مانند داروهایی که در شیمی درمانی استفاده می شوند، فرد را خیلی سریع به این دوران می رساند.

علائم یائسگی: از آن جا که از دست دادن عملکرد تخمدانی اثرات زیادی بر وضعیت هورمونی زنان دارد و به دلیل عدم تولید استروژن احتمال ابتلا به برخی بیماری ها بیشتر می شود، آشنایی با تغییرات جسمی، روحی و روانی در دوران یائسگی به زنان کمک می کند که بدانند چه چیزی در انتظار آن ها است و بتوانند با آمادگی بیشتری خود را با این تغییرات تطبیق دهند. شدت این علائم در افراد مختلف متفاوت است و به طور کلی علائم شامل موارد ذیل است:

1- بی نظمی در عادت ماهانه: این بی نظمی به صورت کاهش زمان و حجم خونریزی است. در صورت خونریزی شدید یا قاعدگی طولانی مدت بیش از 10روز، فا صله کمتر از سه هفته بین قاعدگی ها لازم است با پزشک مشورت شود.

2- گرگرفتگی و تعریق شبانه

3- تغییر تمایلات و فعالیت جنسی

4- خشکی واژن

5- خستگی و مشکلات خواب

6- تغییرات خلقی

7- سایر تغییرات جسمانی: سایر تغییرات شامل افزایش وزن و چاقی شکمی، کاهش توده عضلانی و افزایش و تجمع بافت چربی، کوچک شدن اندازه سینه ها، نازکی و کاهش ارتجاع پوست، سردرد، مشکلات حافظه، سفتی و درد عضلات و مفاصل می باشد.

عوارض یائسگی: برخی از اثرات یائسگی در طولانی مدت ظاهر می شود که این علائم ناشی از اثرات استروژن روی استخوان ها، قلب، مثانه، واژن و پوست می باشد.

1- پوکی استخوان

2- بیماری قلبی و عروقی

3- اختلالات ادراری تناسلی

4- اثرات بر روی پوست و مو /

«مریم یارپزشکان» کارشناس سلامت میانسالان مرکز بهداشت شهدای والفجر