یک بارداری طبیعی حدود چهل هفته از زمان اولین روز آخرین قاعدگی به ‌طول می‌انجامد. زمانی که بارداری قبل از هفته بیست و دو به‌ صورت خود به خود- یعنی در غیاب دلایل پزشکی یا اقدامات جراحی و یا دارویی با قصد ختم بارداری- خاتمه می‌یابد، به ‌عنوان سقط خود به خود جنین شناخته می‌شود.

چه علل و عواملی می‌توانند منجر به سقط خود به خود جنین یا از دست دادن زود هنگام بارداری شوند؟

برخی از مادران نگران این مسئله هستند که ممکن است کاری انجام داده‌ باشند که منجر به از دست دادن بارداریشان شده باشد. اما لازم است بدانیم که "فعالیت‌های عادی روزمره"، "ورزش" و "رابطه جنسی معمول یا عادی" هیچ‌یک سبب از دست رفتن زود هنگام بارداری نمی‌شوند. کسالت صبحگاهی- تهوع و استفراغ- که در اوایل بارداری شایع است و نمی‌تواند منجر به از دست دادن زود هنگام بارداری شود.  

برخی از مادرانی‌که سابقه از دست دادن زود هنگام بارداری داشته‌اند، معتقدند که علت آن "زمین خوردن" یا "ترس شدید" آن ها بوده است؛ اما این موارد در اغلب اوقات نمی‌توانند منجر به از دست رفتن زود هنگام بارداری شوند.

از سویی دیگر، برخی مطالعات مطرح کننده وجود ارتباط بین شیوه یا سبک زندگی، رفتارهای فردی، تغذیه، عوامل محیطی، شغلی، اجتماعی و اقتصادی با سقط خود به خود جنین یا از دست دادن زود هنگام بارداری هستند. نتایج برخی از بررسی‌ها مطرح کننده این است که بعضی از عوامل اجتماعی و رفتاری، که خود تعیین کننده شیوه زندگی فرد هستند، می‌تواند احتمال سقط خود به خود را افزایش دهد. مثلا، ارتباط بین مصرف الکل، استعمال دخانیات، مواد محرک یا مخدر و مصرف مقادیر بیش از حد کافئین با سقط خود به خود همیشه مورد توجه قرار گرفته است.

نتایج برخی از مطالعات نشان داده که استعمال سیگار، خطر سقط خود به خود یا از دست دادن بارداری خصوصا زیر دوازده هفته را افزایش داده است. هم‌چنین، بررسی‌هایی هستند که نشان داده‌اند که نوشیدن الکل در سه ماهه اول بارداری خطر سقط خود به خود را بالا برده است. بنابراین، بهترین اقدام در طی بارداری، اجتناب از استعمال سیگار و پرهیز از نوشیدن الکل است.

از سویی دیگر، استعمال سیگار و یا داروهای محرک از طریق ارتباط با برخی از بیماری‌ها مانند واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه، بیماری‌های قلبی- عروقی و سندرم‌های متابولیک از قبیل فشارخون بالا، چربی خون بالا و دیابت، به‌ویژه در مردان (به دلیل تاثیر بر کیفیت مواد ژنتیکی اسپرم) می‌توانند احتمال سقط خود به خود را افزایش دهند.

در خصوص قهوه یا کافئین هم تحقیقاتی وجود دارند که در آن ها توصیه به عدم مصرف مقادیر بالای قهوه بیش از 200 میلی‌گرم؛ بیش از دو فنجان در روز در طول بارداری شده است. بنابراین، بهبود سبک زندگی از طریق تغذیه سالم، ورزش، کاهش وزن، قطع استعمال سیگار و مصرف الکل، اعتدال در مصرف موادی مانند قهوه می‌تواند در زمینه پیشگیری و کاهش موارد سقط خود به خود موثر باشد.

علاوه بر این، بیماری‌های مزمن در مادر مثل دیابت بد کنترل شده، بیماری‌های خود ایمنی (که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و سلول‌های خود بدن حمله می‌کند، مانند بیماری لوپوس، چاقی، بیماری تیروئید از جمله کم کاری تیروئید نیز به‌عنوان علل دیگری برای سقط خود به خود مطرح‌اند.  لذا تشخیص زودرس، درمان به‌موقع و کنترل صحیح این بیماری‌ها می‌توانند از سقط خود به خود جلوگیری نمایند.

اختلالات ساختار رحم مانند رحم دو شاخ یا دیواره دار و نیز چسبندگی‌های رحمی خصوصا به‌دنبال تخریب وسیع بافت رحم پس از کورتاژ یا جراحی‌های رحم نیز می‌توانند علتی برای  سقط خود به خود باشند.

هم‌چنین، ابتلای مادر به عفونت‌هایی مانند توکسوپلاسموزیس، مایکوپلاسموزیس، آلودگی به ویروس هرپس سیمپلکس، HIV، سیفلیس، مالاریا، سرخجه و سیتومگالوویروس نیز می‌توانند احتمال سقط خود به خود را افرایش دهند. بنابراین، پرهیز از تماس با کانون یا منابع انتقال عفونت که در برخی موارد می‌توانند حیوانات خانگی آلوده واکسینه نشده، مانند گربه (در خصوص توکسوپلاسموزیس) ‌باشند،  توصیه می‌شود.

بنابراین، توصیه می‌شود از مصرف خودسرانه داروها جدا پرهیز شود؛ حتی در صورت مصرف دارو تحت نظر پزشک، اگر فرد قصد بارداری دارد، در خصوص نحوه ادامه مصرف آن دارو و اثرات آن بر بارداری، حتما با پزشک خود مشورت نماید.

علاوه بر این، بین عوامل شغلی و محیطی از قبیل سموم محیطی با سقط خود به خود نیز ارتباطاتی مطرح است؛ قرار گرفتن در معرض مواد استریل کننده، پرتو ایکس، مثلا در محیط شغلی از این جمله محسوب می‌شوند. مواجهه با مواد شیمیایی مانند جیوه، آرسنیک، سرب، اتیلن گلیکول، دی سولفید کربن، پلی اورتان، فلزات سنگین، حلال‌های عالی به ‌خصوص به‌دلایل شغلی و یا به‌دنبال مصرف مواد غذایی آلوده به این مواد، نیز به‌عنوان علل احتمالی برای سقط  مطرح هستند.

این مواد شیمیایی عمدتا در صنایعی مانند رنگ‌سازی، چرم‌سازی، کارخانجات رزین‌سازی، تولید سیمان/ ضدیخ/ تولید خازن‌های برقی/ کارخانه‌های تولید آفت کش‌ها یا پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مشاغلی که با گازهای بیهوشی تماس دارند، مانند کارکنان اتاق عمل- اگر گازها به درستی کنترل نشده باشند- احتمال سقط جنین افزایش می‌یابد. مقادیر کمی از گازهای بیهوشی که از ماسک تنفسی بیمار به هوای اتاق عمل یا ریکاوری نشت می‌کند، ممکن است توسط بیمارانی که پس از بیهوشی بهبود می یابند و یا کارکنان اتاق عمل استنشاق شوند.

مادران بارداری که در معرض این گونه گازها هستند، برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض این گازها در دوران بارداری باید با کارفرمای خود صحبت کنند تا مکان کاری آنان را تغییر دهد و یا اگر نتوان از قرار گرفتن در معرض در دوران بارداری اجتناب کرد، باید از مواجهه با این مواد کاست مثلا با استفاده از ماسک‌های تنفسی خاص. هم‌چنین، سقط خود به خود می‌تواند ناشی از اثرات بالقوه قرارگرفتن در معرض اشعه باشد که بسته به میزان اشعه، این احتمال ممکن است بیشتر شود. . بنابراین، افرادی ‌که با این تشعشعات در تماس هستند، مانند کارکنان مراکز تصویربرداری، در زمان بارداری باید از این مواجهات پرهیز نمایند./ « مریم یارپزشکان» کارشناس امور جمعیت و خانواده مرکز بهداشت شهدای والفجر