گر گرفتگی یا تعریق شبانه :

گر گرفتگی یکی از شایع ترین علایمی است که اکثریت زنانی که در جریان انتقال به دوره یائسگی می باشند  آن را تجربه می کنند. این حالت به صورت گرم شدن شدید در قسمت بالایی بدن (سر و صورت، گردن و قفسه سینه) شروع می شود و ممکن است به صورت موجی به کل بدن پخش شود.

پس از آن فرد دچار تعریق شده و احساس سرما می کند. قبل از گرگرفتگی ممکن است احساس فشار در سر وجود داشته باشد و یا ممکن است این حالت با تپش قلب همراه باشد. این اختلال بیشتر شب ها اتفاق می افتد و ممکن است مانع خواب و استراحت شود. در اثر بهم خوردن الگوی خواب فرد دچار احساس خستگی، تحریک پذیری، عدم تمرکز و افسردگی می شود. در بسیاری از موارد طول هر دوره علایم از 30 ثانیه تا 5 دقیقه متفاوت است و از روزی به روز دیگر هم فرق می کند. 25 درصد از زنان از گرگرفتگی شدید شاکی هستند و در بعضی از زنان اصلاً اتفاق نمی افتد. این علایم معمولاً به آهستگی ظرف مدت 3 تا 5 سال بدون درمان از بین می رود.

گام اول برای مقابله با این مشکلات شامل مشاوره، آموزش، توصیه های غذایی و تغییر شیوه زندگی است. رعایت نکات زیر بسیار مهم و تاثیر گذار است:

 1-از لباس های نخی و روشن استفاده کنند و چند لایه بپوشند تا در مواقع گرم شدن لباس ها را کم کنند.

2-محیط زندگی را تا حد امکان خنک نگه دارند و کنار خود یک وسیله خنک کننده مثل بادبزن داشته باشند.

3-در جای خنک و با تهویه کافی بخوابند.

4-به جای مایعات گرم از نوشیدنی هایی مثل آب یا آب میوه خنک استفاده کنند.

5-الکل و سیگار را قطع کنند و تا حد امکان از ادویه جات در غذا استفاده نکنند.

6-ورزش سبک مثل قدم زدن در هوای آزاد را به طور منظم انجام دهند.

7-از رژیم غذایی سبک مانند مصرف بیشتر میوه جات و سبزی جات و شیر و ماست استفاده کنند.

8-وزن خود را کنترل کنند.

9-از تکنیک های آرام سازی به خصوص تنفس عمیق و آهسته و ماساژ استفاده کنند.

10-از لباس خواب و ملافه مناسب استفاده کنند که امکان تنفس پوست را فراهم کند.

11-زمان بندی و عوامل تشدید کننده علایم را یادداشت کنند تا بتوانند وقوع گر گرفتگی های بعدی را پیش بینی کنند و اقدامات لازم را قبل از آن انجام دهند.

در صورتی که اقدامات فوق موثر واقع نشود و همچنان از علایم رنج می برند به پزشک مراجعه کنند.

موارد نیاز به ویزیت توسط پزشک شامل : عدم تاثیر توصیه ها و اقدامات، وجود بیماری زمینه ای، مصرف دارو، گرگرفتگی شدید بد یا دفعات مکرر در شب و روز

اختلالات اوروژنیتال در یائسگی

1-آتروفی و خشکی ژنیتال در زنان یائسه از مشکلاتی است که مقاربت را مشکل می سازد. موثر ترین راه برای پیشگیری از خشکی واژن ادامه مقاربت و استفاده از لوبریکانت ها می باشد.

2-پرولاپس (بیرون زدگی یا پایین افتادگی ارگانهای لگنی): بیرون زدگی رحم و مثانه، رکتوم و راست روده به سمت دیواره واژن که ناشی از شل شدن دیواره واژن و عضلات کف لگن به دلیل حاملگی، زایمان و افزایش سن و یبوست مزمن می باشد، در دوران یائسگی و پس از آن مشکلات زیادی برای خانم ها ایجاد می نماید.

3- بی اختیاری ادراری: بی اختیاری ادراری به صورت حاد یا مزمن دیده می شود. در نوع حاد آن عواملی مانند دیابت، عفونت و سایر مشکلات طبی موثرند. نوع مزمن آن در دو حالت با مثانه خالی و مثانه پر دیده می شود. از میان انواع مختلف بی اختیاری استرسی ادرار ممکن است به کمبود استروژن دوره یائسگی مرتبط باشد. در این حالت ترشح مختصر ادرار همراه با سرفه، عطسه وجود دارد . در بی اختیاری اضطراری ادرار ، بیمار با ورود به دستشویی احساس ناگهانی و شدید دفع ادرار دارد و نمی تواند ادرار خود را کنترل کند.

اصول درمان بی اختیاری ادراری شامل موارد زیر است:

•آموزش تکنیک های رفتاری از جمله تخلیه ادرار برنامه ریزی شده و تغییر عادت افزایش فواصل زمانی دفع ادرار، به بیمار یاد می دهید براساس برنامه ادرار کردن خود را کنترل کند. به عنوان مثال در شروع هر یک ساعت ادرار می کند. بعد از آن زمان را تدریجا افزایش می دهید که وقتی به 3 تا 4 ساعت برسد ایده آل است.

•دریافت کافی مایعات با تاکید بر کاهش حجم مایع دریافتی خصوصا در ساعات نزدیک به خواب

•قطع هرنوع نوشیدنی یا خوراکی که باعث تشدید علائم می شود مانند کافئین، چاشنی های تند، خوراکی های ترش، کاهش مصرف کافئین که در قهوه و نیز نوشابه ها وجود دارد

•توصیه به کاهش وزن

•رساندن قند خون به حداقل ممکن در بیمار دیابتی

•آموزش تقویت عضلات کف لگن با انجام ورزش های کگل، هفته ای 3 الی 4 بار، هر بار 3 نوبت پیوسته و هر نوبت 8 الی 10 انقباض مداوم که شرح کامل آن در زیر می باشد: این تمرین را می توان در اکثر مواقع انجام داد. تقویت عضلات کف لگن با انجام تمرین کگل هفته ای 3 الی 4 بار و هر بار سه نوبت پیوسته و هر نوبت 8 تا 10 انقباض مداوم.

•برای درمان اضطرار ادرار توصیه کنید که بیمار آرام بایستد، نفس عمیق بکشد عضلات لگنی را منقبض کند و بعد از گذر موج اضطرار به آرامی به طرف توالت حرکت کند.

چند توصیه برای خانم ها:

•پیش از عطسه کردن و یا پریدن و یا بلند کردن اجسام سنگین عضلات لگن را منقبض کنند.

•به خاطر داشته باشند که اگر ورزش سبب کنترل ادرار شده بایستی برای حفظ تداوم این اثر، ورزش را ادامه دهند .

•از آثار مفید تقویت و بهبود عضلات کف لگن، انجام مقاربت است.

•به خانم ها در ضمن حاملگی و پس از آن توصیه شود تا برای حفظ قدرت عضلات لگن ورزش های کگل را انجام دهند.

•در موارد شدید ضعف عضلات کف لگن، اصلاح و رفع بیرون زدگی رحم و یا دیواره های واژن در اکثر مواقع نیازمند جراحی است.

در صورت عدم پاسخ به درمان معمول یا همراهی بیماری زمینه ای از جمله بیماری دیابت، عفونت ادراری و تناسلی یا وجود پرولاپس ارگان های لگنی یا نیاز به درمان های هورمونی و دارویی، ویزیت توسط پزشک صورت گیرد .

4- بی اختیاری مدفوعی آموزش انجام ورزش کگل یک اقدام پیشگیرانه است که می توان از زایمان اول آن را توصیه نمود. در صورت وجود بی اختیاری مدفوعی به علت شلی اسفنکتر مقعد، برنامه های دفع مدفوع، دفع برنامه ریزی شده می تواند کمک کننده باشد. توالت رفتن در ساعتی خاص از هر روز بعد از صرف خوراکی همچنین لازم است درمان یبوست انجام شود و برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود .

5- اختلال در روابط زناشویی : روابط زناشویی در سنین مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رضایت از روابط زناشویی به استحکام روابط زوجین، سلامت روانی آن ها و استحکام خانواده کمک می کند. از طرف دیگر وجود رفتارهای خشونت آمیز خانگی همه ابعاد زندگی سلامت فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

اختلال عملکرد جنسی در رابطه زناشویی به مشکلاتی اطلاق می شود که حین یک رابطه جنسی و در هر یک از مراحل سیکل پاسخ جنسی برای مردان یا زنان اتفاق می افتد و مانع تجربه رضایت بخش از رابطه جنسی می گردد. این اختلال شایع بوده و در برخی گزارش ها، بیش از 40 درصد زوجین وجود درجاتی از مشکل را ذکر می کنند.

چرخه پاسخ جنسی شامل مراحل زیر می باشد: تحریک که دو مرحله میل جنسی و برانگیختگی را شامل می شود. مرحله ارگاسم و مرحله فرونشینی.

اختلال عملکرد جنسی می تواند مادام العمر و از ابتدای نوجوانی وجود داشته باشد یا در طول زندگی بدون وجود مشکل اولیه ایجاد شده باشد ( اکتسابی). این اختلال می تواند در هر سنی به وجود بیاید اما نوع اکتسابی آن عمدتا بعد از 40 سالگی است.

در برخی موارد اختلال عملکرد جنسی فراگیر است به این معنی که در هر زمان، مکان و موقعیت و با هر فرد به عنوان شریک جنسی وجود دارد اما در دیگر موارد، مشکل فرد در موقعیت های خاص یعنی در مکان، زمان یا شرایط ویژه ایجاد می شود. شدت اختلال نیز متفاوت است و آن را می توان به خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی کرد. تقسیم بندی دیگر تفکیک اختلال عملکرد جنسی با علل مردانه یا زنانه است./ مریم یارپزشکان کارشناس سلامت میانسالان مرکز بهداشت شهدای والفجر