سال های ابتدای زندگی مهم ترین سال های حیات هر فرد محسوب می شوند به طوری که تجربیات این سال ها زیر بنای زندگی آینده وی را تشکیل خواهند داد. مطالعات گویای این حقیقت است که بسیاری از مشکلات دوران بزرگسالی ریشه در دوران کودکی دارند. محیطی که کودک در آن زندگی کرده، رشد می نماید و می آموزد، تاثیر بسیار زیادی بر تکامل وی دارد. همه عوامل کلیدی ذهنیت عاطفی از قبیل اعتماد، کنجکاوی، هدفمندی، ظرفیت برقراری ارتباط با دیگران بستگی به نوع مراقبت نخستینی دارند که کودک از محیط و افراد پیرامونی خود در سال های اول زندگی دریافت می کند.

 بیشترین رشد هوشی در کودکان قبل از سن هشت سالگی است. اولین سال های زندگی در مورد تغذیه و رشد جسمی کودکان بسیار تعیین کننده است و کودکانی که در این دوران متزلزل اند، ریسک ناتوانی یا تاخیر در رشد شناختی را خواهند داشت. به بیان دیگر سال ها و ماه های آغازین مهم ترین سال های سرمایه گذاری برای توسعه انسانی است. تکامل ابتدای کودکی شامل حیطه های مختلفی از قبیل شناختی، گفتاری، احساسی، اجتماعی، جسمی، روانی و معنوی می باشد که همگی بر یادگیری، موفقیت تحصیلی، احتمال ابتلا به بیماری های جسمی و روانی، مشارکت اقتصادی، عملکرد اجتماعی و سلامت فرد تاثیر به سزایی خواهند داشت.

کودکان با ظرفیت های روانی، اجتماعی و جسمی متفاوتی متولد می شوند که این ظرفیت ها به آن ها اجازه می دهد از طریق ارتباط با محیط پیرامون خود، بیاموزند و سیر تکاملی خود را طی کنند. اگر این ظرفیت ها شناخته نشده و مورد حمایت قرار نگیرند، به جای شکوفایی، پژمرده شده و از بین خواهند رفت. وقتی که کودکان از " سرآغازی " درست و بایسته برخوردار نشده باشند هرگز از عهده جبران آثار کوتاهی هایی که در حق آنها شده است برنمی ایند و به شکوفا کردن کامل استعداد های خود نایل نمی شوند.

اسلام عالی ترین توجهات را به کودک و تکامل و تربیت وی دارد چنانکه احترام به فرزند، پرورش و آموزش مناسب، توجه به نیاز روابط دوستانه و رفاقت، صمیمیت با کودک، محبت، اجتماعی کردن فرزند، مشورت با فرزندان، انتخاب نام زیبا، رفتار عادلانه و به دور از تبعیض، آموزش های دینی و تقویت مبانی اعتقادی و سطح دانش و معرفت کودک همگی از مصادیق مهم و مورد توجه دین اسلام می باشد. بدیهی است کم توجهی به این توصیه ها سبب رشد و تکامل کمتر کودکان جامعه اسلامی ایران نسبت به سایر کشورها خواهد شد و یقینا این موضوع ما را از اهداف عالیه نظام اسلامی دور نگاه خواهد داشت .

حقیقتا کودکان سرمایه های یک ملت اند و برای شاد زیستن و رفاه کامل جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی که موجب دستیابی به توانمندی های بالقوه آنان می شود، برنامه های مراقبتی رشد و تکامل کودکان حایز اهمیت می باشد. برنامه های مراقبت و تکامل ابتدای کودکی، سبب بهبود وضعیت عدالت می شوند و با فراهم آوردن " آغازی منصفانه "برای کودکان، این امکان به وجود می آید که بی عدالتی های اجتماعی، اقتصادی و جنسیتی مرتبط تعدیل گردند.

قابلیت برنامه های مراقبت و تکامل کودکی در زمینه بسیج نمودن و به حرکت درآوردن مردم می تواند منجر به ایجاد مشارکت موثر ایشان گردد. سرمایه گذاری در این برنامه ها، یک نوع سرمایه گذاری در ایجاد شهروندانی سالم تر، با سوادتر و تواناتر است. به طور خلاصه برنامه های رشد و تکامل کودکان، نه تنها فردی و کوتاه مدت، بلکه اجتماعی، اقتصادی و بلندمدت بوده، فواید بسیاری برای جامعه دارد و بر روی توانایی کودکان در خانواده و اجتماع موثر است./ "رویا زارع" کارشناس سلامت کودکان، نوزادان و ترویج تغذیه با شیرمادر مرکز بهداشت شهدای والفجر