با افزایش سرما و استفاده بیشتر از وسایل گرمازا لازم است عملکرد صحیح این وسایل بررسی و به این مهم توجه گردد که کلیه درزها و منافذ در مکان هایی که وسایل گرمایشی استفاده می شود جهت پیشگیری از بروز مسمومیت مسدود نگردد.

مسمومیت با گاز منو اکسید کربن

 مسمومیت با گاز مونوکسید کربن یکی از مرگبارترین انواع مسمومیت ها است و به مرگ خاموش از آن یاد می شود. ‏مرگی که در کمال ناباوری فردی که به خواب رفته است را آرام آرام به سوی خواب ابدی می برد. چه بسا با رعایت روش های بسیار ‏ساده و اهمیت دادن به ایمنی استفاده از وسایل گازسوز، وسایل گرمایشی و وسایلی که سوخت فسیلی مانند نفت و ‏گازوئیل در آن ها استفاده می گردد، قابل پیشگیری بوده است.‏

منوکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو، بی طعم و غیر محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت های‎ ‎‏ فسیلی ‏مانند نفت، گاز، بنزین تولید می شود. مرگ خاموش بسیاری از هموطنان در سال های اخیر در اثر استفاده نامناسب از بخاری های گازی و سوخت ناقص آن ها، ‏زنگ خطری است تا در استفاده از وسایل گازسوز توجه بیشتری داشته باشیم.

در بدن انسان هموگلوبین که یک ترکیب شیمیایی موجود در گلبول های قرمز است، وظیفه انتقال دادن اکسیژن را از ریه به بافت های بدن بر عهده دارد مشکل از آنجا آغاز می شود که مولکول اکسیژن باید برای نقل و انتقال به بافت ها با مولکول هموگلوبین ترکیب شود اما منوکسیدکربن توانایی بسیار بالاتری از اکسیژن برای پیوند با هموگلوبین دارد. یک مولکول منوکسیدکربن دویست و پنجاه برابر میل بیشتری نسبت به مولکول اکسیژن برای ترکیب شدن با هموگلوبین دارد.

گاز منوکسیدکربن با هموگلوبین ترکیب شده و این مولکول را از بین می برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی تواند با اکسیژن ترکیب شود و بافت ها و اعضای بدن دچار کمبود اکسیژن می شوند. دستگاه هایی که در منزل می توانند گاز منوکسید کربن را تولید کنند شامل دستگاه های حرارت مرکزی، بخاری، آب گرمکن، اجاق ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.

دلایل تولید گاز مونوکسید کربن ناشی از وسایل گاز سوز:

1-  عدم استفاده ازدودکش مناسب: استفاده از لوله های قابل انعطاف فنری؛خرطومی یا آکاردئونی به عنوان دودکش به خاطر سهولت در نصب، با استقبال عمومی مواجه شده است که متأسفانه به دلیل وجود منافذ ریز در طول لوله،عدم اتصال کامل به وسیله گازسوز، تغییر شکل اولیه با مرور زمان می تواند موجب بازگشت گازهای سمی به محیط شود.

2-  نصب ناصحیح دودکش: دودکش های رو به پایین گازهای سمی را خارج نمی کنند. همچنین از نصب دودکش به صورت افقی خودداری کنید. زیرا گازهای گرم حاصل از احتراق به صورت افقی خارج نمی شوند.  همچنین اتصال دو وسیله گاز سوز به یک دودکش اصلی می تواند منجر به افزایش بار دودکش و بازگشت گازهای سمی به محیط شود.

-     در نصب دودکش از کمترین تعداد زانو استفاده شود در غیر اینصورت مکش دودکش کم و موجب پس زدگی گازهای سمی می‌شود. به ازا هر زانوی 90 درجه باید به ارتفاع بخش عمودی اضافه شود.

-     از قرار دادن قطعات لوله دودکش به صورت لب به لب خودداری کنید و حتماً از دودکش‌های نوع نر و ماده که باعث آب بندی در محل اتصال و خارج نشدن گازهای حاصل از سوختن خواهد شد استفاده کنید.

3-  خروجی نامناسب دودکش: قراردادن دودکش در ظرف آب به منظور تصفیه گازهای سمی هیچ گونه تأثیری در کم کردن خطرات مسمومیت نداشته و محصولات احتراق از محل خارج نمی شود و خطری جدی برای مصرف کنندگان گاز طبیعی حتی در فضاهای کوچک، نظیر مغازه و فروشگاه می باشد.

به طور کلی استفاده از دودکش‌هایی که از پنجره‌ها و دیواره‌های جانبی ساختمان‌ها خارج می‌شود غیر اصولی و غیر استاندارد است و کارایی لازم را در تهویه محصولات احتراق ندارد و عموماً باید در استفاده از آن ها اجتناب شود.

دودکش وسایل گاز سوز در محل عبور از شیشه پنجره ها نباید مستقیما با شیشه در تماس باشند زیرا  امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و افتادن دودکش وجود دارد. در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع از محل خروج از بالای پنجره باشد.

خروجی دودکش ها را زیر سقف و فضای بسته حیاط خلوت قرار ندهید.

4-  استفاده از کلاهک نا مناسب: داشتن کلاهک مخصوص(H) برای دودکش در پشت بام‌ها برای جلوگیری از مسدود شدن راه دودکش اهمیت بالایی دارد.

5-  استفاده از وسایل گرمایشی غیر مناسب در محیط زندگی: به علت آن که عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت می‌گیرد (در درون محفظه نیست) انتشار محصولات احتراق (شامل co و co2) در مقایسه با سایر وسایل گاز سوز با محفظه، بسیار بیشتر است. لذا استفاده از شومینه در محل های که قابلیت نصب بخاری با محفظه احتراق وجود دارد توصیه نمی­گردد.

6-  مسدود بودن مجاری لوله های دودکش

7-  استفاده از وسایل گازسوز غیر استاندارد : کلیه وسایل گازسوز باید دارای نشان استاندارد باشند.

8-  عدم تهویه مناسب هوا در محیط: از آنجا که استفاده از هر وسیله گازسوز باعث مصرف اکسیژن محیط می شود بنابراین تامین هوای لازم و تهویه شدن هوا برای واکنش زنجیره­ای سوختن کامل لازم و ضروری است لذا می بایست شرایطی فراهم شود تا عمل تهویه هوا در محیطی که وسایل گازسوز وجود دارد به راحتی انجام شود، به عنوان مثال وجود فضای باز زیر درها، باز گذاشتن دریچه های کولر، باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا دریچه لازم و ضروری است.در منازلی که به هر شکل از وسایل گرمازای شعله­دار استفاده می­شود در و پنجره­ها را درز گیری نکنید./ دکتر "نگار میرزاد" مسوول واحد مبارزه با بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت شهدای والفجر