تغذیه سالم و سلامتی سالمندی

سالمندی پدیده طبیعی است که به مرور زمان با تغییرات فیزیولوژیک همراه است. روند این تغییرات در افراد گوناگون یکسان است ولی سرعت انجام آن متفاوت است. در واقع پیری کاهش قوای روانی و جسمی‌ است که در اثر گذشت زمان روی می‌دهد و یک فرآیند طبیعی از تغییرات مربوط به زمان است که با تولد شروع شده و در سراسر زندگی ادامه می‌یابد. دوران پس از 60 سالگی را دوران سالمندی می‌نامند.

برخی تغییرات که در سالمندان اتفاق می افتد:

1.    نیاز به برخی ریزمغذیها کاهش و نیاز به برخی دیگر افزایش می یابد.

2.    متابولیسم پایه کاهش می یابد.

3.    تغییر آستانه چشایی، کاهش توان تشخیص مزه شور و شیرین، افزایش استفاده از نمک و قند

4.    تغییر آستانه حس بویایی، کاهش ذائقه سبب دریافت کم مواد غذایی می شود

5.    افزایش مقدار توده چربی بدن، افزایش احتمال چاقی و خطر ابتلا به بیماریهایی نظیر افزایش فشارخون ، دیابت و بیماریهای قلبی و عروقی (کنترل شدید چربی خون برای سنین 50 تا 70 سال مفید است(

در این دوره دریافت مواد غذایی کاهش می یابد که از علل آن میشود به موارد زیر اشاره کرد:

1.   کاهش قدرت ادراک و بینایی که تغذیه فرد سالمند را تحت تاثیر قرار می دهد

2.   مشکلات دهان و دندان

3.   کاهش حس چشایی

4.   مشکلات حرکتی

5.   مصرف برخی داروها

نتیجه این کاهش دریافت و ایجاد سوء تغذیه، کاهش عملکرد ایمنی بدن است که سبب افزایش مرگ و میر می شود

نیازها و توصیه های تغذیه ای

1.    مصرف روزانه 8-6 لیوان مایعات ترجیحا آب برای پیشگیری از یبوست و کم آبی بـــدن

2.   به علت کاهش انرژی مورد نیاز بدن باید در مصرف انرژی دقت کنند و میزان غذای مصرفی را کاهش دهند.

3.   محدودیت مصرف چربیها، خصوصا چربی اشباع (شامل چربی پنهان در گوشت، انواع روغن جامد و کره)

4.   لزوم تامین پروتئین مورد نیاز بدن از منابع با کیفیت بالا(از لحاظ پروتئین) مانند گوشتهای کم چربی، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ، فرآورده های لبنی بدون چربی یا کم چربی

5.   تعادل در مصرف گوشت در سنین سالمندی(حدود سه نوبت در هفته(

6.   جذب کلسیم و ویتامین Dبدن با افزایش سن کاهش می یابد بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات)و ویتامین D ( جگر و روغن کبد ماهی ) افزایش می یابد و با توجه به کاهش میزان سنتز ویتامین D از طریق پوست و افزایش نیاز به آن جهت استحکام استخوان ها، ضروریست ماهانه یک عدد کپسول مگادوز ویتامین Dمصرف شود.

7.   زنان بالای 50 سال و همه بالغین بالای 60 سال 1000 تا 1500 میلی گرم در روز کلسیم که از طریق مصرف منابع آن ( شیر و لبنیات کم چرب و کم نمک )و دریافت مکمل تامین می شود.

8.   توصیه به مصرف گوشت و منابع ویتامین B6 (گوشت ، جگر ، شیر ، تخم مرغ ، حبوبات و غلات کامل ) بعلت افزایش متابولیسم این ویتامین، کاهش جذب آن و مصرف ناکافی منابع آن در سالمندی افراد دچار کمبود ویتامین B6 می شوند.

9.    کم خونی فقر آهن در افــرادی کـــه غذاهای کم انرژی مصرف می کنند و یا مشکوک به سوء تغذیه هستند در این دوره سنی شایع می باشد که توصیه می شود از منابع آهن جهت پیشگیری و درمان کم خونی استفاده شود : زرده تخم مرغ، گوشت، ماهی، جگر، حبوبات و سبزی های برگ سبز تیره مانند جعفری، برگ چغندر،گشنیز و بخش های تیره برگ.

10.                       در سالمندان بعلت کمی مصرف روی، جذب کمتر آن و مصرف همزمان با داروهایی مانند مکملهای آهن و کلسیم ، افراد دچار کمبود روی می شوند بنابراین تجویز مکمل روی و همچنین توصیه به مصرف منابع آن مورد تاکید می باشد. مثل : جگر، گوشت، شیر، حبوبات و گندم.

"مهدیه فرید" کارشناس واحد تغذیه مرکز بهداشت شیراز شهدای والفجر