• باورهای نادرست تغذیه در دیابت
•  
• 

• باور نادرست: مصرف نان و برنج در بیماران مبتلا به دیابت باید قطع گردد.

پاسخ درست: نان و برنج در گروه نان و غلات و حاوی کربوهیدرات هستند. مدیریت مصرف کربوهیدرات به علت تاثیر آن بر میزان قند خون پس از غذا خوردن، ضرورت دارد. در بزرگسالان مبتلا به دیابت توصیه می شود 50 تا 60 درصد از کل کالری دریافتی، 130 گرم در روز از گروه نان و غلات تامین گردد. هر واحد از گروه نان و غلات دارای 15 گرم کربوهیدرات است. بنابراین در محدوده مجاز، نان و برنج می تواند در افراد دیابتی مصرف شود. اما بهتر است به جای کربوهیدرات های ساده مانند قند و شکر از کربوهیدرات های پیچیده استفاده شود.

در درمان دیابت با انسولین، تامین 40 درصد تا 55 درصد کل کالری دریافتی از کربوهیدرات و تنظیم میزان انسولین با شمارش دقیق کربوهیدرات منجر به کنترل بهتر قند خون می شود.

• باور نادرست: مصرف قند طبیعی مانند عسل، شیره، خرما در بیماران مبتلا به دیابت محدودیتی ندارد.

پاسخ درست: یک قاشق غذاخوری عسل و 3 عدد خرما حاوی 15 گرم کربوهیدرات می باشد و نباید بدون محدودیت مصرف شود. مصرف کربوهیدرات در افراد دیابتی طی شبانه روز، باید طبق توصیه های رژیم غذایی فرد باشد.

• باور نادرست: به منظور کاهش قند خون، آبغوره و آبلیمو را به مقدار زیاد مصرف نمایید.

پاسخ درست: نصف لیوان آبلیمو یا آبغوره یک واحد از گروه میوه مصرف می شود و 15 گرم کربوهیدرات دارد. مصرف متعادل آبلیمو و آبغوره به عنوان چاشنی در وعده های غذایی در طول شبانه روز بلامانع است. اما مصرف بی رویه آبلیمو و آبغوره توصیه نمی شود و اثرشان در کاهش قند خون ثابت نشده است.

• باور نادرست: افراد مبتلا به دیابت به میزان دلخواه می توانند میوه مصرف کنند.

پاسخ درست: همه میوه ها اعم از ترش یا شیرین حاوی کربوهیدرات هستند و قند خون را بالا می برند. هر واحد میوه حاوی 15 گرم کربوهیدرات هستند و باید در شمارش کربوهیدرات برای تنظیم مقدار انسولین محاسبه شوند. افراد مبتلا به دیابت که انسولین دریافت نمی کنند، باید میوه را مطابق با میزان تعیین شده توسط متخصص تغذیه مصرف کنند. بنابراین مصرف میوه به میزان دلخواه در افراد مبتلا به دیابت مجاز نمی باشد.

• باور نادرست: خیساندن برنج به مدت طولانی باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می شود.

پاسخ درست: شواهد علمی قانع کننده ای وجود ندارد که نشان دهد خیساندن برنج باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می شود. خیساندن غلات منجر به حل شدن املاح و ویتامین های محلول در آب مانند ویتامین های گروه ب در آب شده که با دور ریختن آب از دست می روند.

- باورهای نادرست تغذیه در کنترل وزن

• باور نادرست: رژیم گرفتن یعنی به صورت مداوم باید گرسنه ماند.

پاسخ درست: رژیم گرفتن بدین معنی نیست که باید همیشه گرسنه بمانید. پیروی دقیق از یک رژیم غذایی اصولی و علمی به شما کمک می کند تا گرسنگی احتمالی به دنبال کاهش کالری دریافتی را کنترل نمایید. راه های زیادی برای کنترل گرسنگی در حین تلاش برای کاهش وزن وجود دارد. به عنوان مثال، می توانید غذاهای با قدرت سیر کنندگی بیشتر مانند غذاهای حاوی پروتئین و فیبر مصرف کنید تا مدت طولانی تری سیر بمانید.

برخی از تمرین ها، مانند غذا خوردن آگاهانه ممکن است کمک کننده باشد. در واقع تمرکز در زمان غذا خوردن و لذت بردن از این فرآیند می تواند از ایجاد گرسنگی و مصرف مواد مضر و پر کالری جلوگیری کند. راه های دیگری مانند مصرف صبحانه، مصرف آب کافی، کنترل میزان مصرف قند، ورزش منظم، میان وعده های مناسب و آهسته غذا خوردن می تواند به مقابله با گرسنگی در حین رژیم کمک کند. بنابراین رژیم گرفتن بدون احساس گرسنگی دائمی امکان پذیر است.

• باور نادرست: نان، سیب زمینی و برنج باعث افزایش وزن می شوند و بهتر است به طور کلی از رژیم حذف شوند

پاسخ درست: نان، سیب زمینی و برنج همه منابع کربوهیدرات هستند. مصرف بیش از حد کربوهیدرات های با گلیسمی بالا می تواند منجر به افزایش وزن شود. اما نباید این غذاها به طور کامل از رژیم غذایی حذف شوند. این مواد غذایی منبع بسیار مهمی از انواع ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین های گروه ب، آهن، منیزیم و روی هستند. تعدیل مصرف نان سفید، سیب زمینی، برنج و ماکارونی می تواند برای کاهش وزن مفید باشد.

با توجه به افزایش سریع قند خون پس از مصرف این مواد غذایی، بدن به انسولین بیشتری نیاز دارد. انسولین بیشتر منجر به کاهش قند خون به میزان کمتر از حد طبیعی شده که موجب مصرف بیشتر کربوهیدرات می شود. با مصرف کربوهیدرات این چرخه مجدداً شروع می شود؛ در نتیجه بیشتر غذا خواهید خورد. با کاهش مصرف این مواد غذایی، میل به غذا کاهش یافته؛ مصرف غذا کمتر شده و کاهش وزن صورت می گیرد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل و شامل انواع گروه های غذایی مهم است. خوردن پروتئین های گیاهی مانند مغزها، لوبیا و عدس همچنین گوشت بدون چربی و ماهی می توانند کمک کننده باشند. بنابراین لازم نیست نان، سیب زمینی و برنج را به طور کلی حذف کنید؛ بلکه آن ها را در حد اعتدال مصرف نمایید.

• باور نادرست: قهوه به عنوان یک کالری سوز و لاغر کننده قوی شناخته می شود و حتی بدون رژیم غذایی هم باعث کاهش وزن می شود

پاسخ درست: قهوه به تنهایی یک نوشیدنی بسیار کم کالری است و در صورت مصرف بدون هیچ گونه مواد اضافی، در کنار رژیم غذایی صحیح و ورزش می تواند به شما کمک کند به وزن سالم برسید. کافئین قهوه ممکن است متابولیسم بدن را بهبود بخشیده و به مدیریت وزن کمک کند. هم چنین قهوه می تواند در کنترل میزان اشتها نقش داشته باشد و به علت وجود اسید کلروژنیک موجود در آن باعث کاهش سرعت تولید قند در بدن شود. با این حال، اثرات قهوه بر مدیریت وزن متفاوت است.

بسیاری از نوشیدنی های خانواده قهوه حاوی شکر اضافه شده و کالری بیش از حد هستند که می تواند بر وزن تاثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، کافئین ممکن است منجر به خواب ضعیف و میل بیشتر به قند در افراد شود که هر دو تاثیر منفی بر کاهش وزن دارند. اگرچه قهوه ممکن است فوایدی برای کاهش وزن داشته باشد، اما نباید به آن به عنوان تنها روش دستیابی به کاهش وزن اعتماد کرد.

• باور نادرست: تنها دلیل چاقی من، مبتلا بودن به کم کاری تیروئید است.

پاسخ درست: کم کاری تیروئید تنها علت چاقی نیست. افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند، به علت کاهش میزان متابولیسم بدن خطر ایجاد چاقی در آنها بیشتر است. اما باید این نکته را در نظر گرفت که علت چاقی تعداد محدودی از افراد کم کاری تیروئید است. چاقی یک بیماری پیچیده است که توسط عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، رفتار، متابولیسم و هورمون ها ایجاد می شود. الگوهای تغذیه، سطح فعالیت بدنی، الگوی خواب، عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و مصرف برخی داروها همگی می توانند در افزایش اضافه وزن نقش داشته باشند. برخی از بیماری ها مانند بیماری کوشینگ نیز ممکن است منجر به ازدیاد وزن یا چاقی شود. داروهایی مانند استروئیدها و برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است باعث افزایش وزن شوند. بنابراین علل زیادی برای چاقی وجود دارد که کم کاری تیروئید یکی از آنها است. /مهندس «جمال دهقان فرد» مسوول واحد سلامت خانواده مرکز بهداشت شهدای والفجر