نان قوت غالب مردم ایران است و قسمت اعظم انرژی، پروتئین، املاح معدنی همچون فسفر و ویتامین های گروه B مورد نیاز روزانه افراد از طریق نان تأمین می شود.

مصرف سرانه نان در کشور حدود ١١٤ کیلوگرم در سال، معادل ٣١٠ گرم در روز است، که حدود ٤٠-٥٠ % انرژی دریافتی و حدود %٤٥ پروتئین روزانه را تامین می کند. در اقشار کم درآمد که نان بیشتری مصرف می کنند تا %٦٠ پروتئین روزانه از نان تامین می شود.  متاسفانه مردم ایران نان کامل را کمتر و نان سفید را بیشتر مصرف می کنند.

تفاوت آرد کامل با سایر آردها چیست؟

یک دانه گندم از سه قسمت تشکیل شده است: سبوس، آندوسپرم و جوانه.  لایه بیرونی دانه را سبوس می نامند، این قسمت سرشار از فیبر، ویتامین های گروهB  و آنتی اکسیدان است. لایه میانی که بزرگترین جزء دانه را تشکیل می دهد، آندوسپرم نام دارد که عمدتاً از کربوهیدرات و مقادیر بسیار کمی پروتئین و ویتامین ها تشکیل شده است. درونی ترین قسمت دانه جوانه است که حاوی پروتئین به ویژه اسیدهای آمینه ضروری، چربی ها عمدتاً اسیدهای چرب غیراشباع، فیبر، ویتامین های گره B، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها می باشد.

 وقتی دانه گندم به آرد تبدیل می شوند، می توان آن ها را تصفیه نمود یا به صورت کامل برای تهیه نان استفاده کرد. در فرآیند تصفیه، هم جوانه غنی از پروتئین و هم بخش های سبوس پر فیبر حذف می گردد تا آرد نرمتر و سفیدتر در مقایسه با آرد کامل به دست آید. به همین دلیل نان های تهیه شده از آرد سفید نسبت به نان های تهیه شده از آرد کامل رنگ سفیدتری دارند. از طرف دیگر، آرد کامل با استفاده از تمام قسمت های دانه تهیه می شود، به همین دلیل نان تهیه شده از این نوع آرد از نظر تغذیه ای ارزشمندتر می باشد.

فواید مصرف نان کامل:

• بهبود سلامت دستگاه گوارش: فیبر موجود در نان کامل باعث افزایش رشد باکتری های مفید روده، بهبود حرکات روده  می گردد و همچنین از ابتلا به یبوست پیشگیری می کند.
• پیشگیری از چاقی و اضافه وزن: محتوای بالای فیبر غلات کامل با کاهش اشتها و ایجاد احساس سیری طولانی مدت به پیشگیری از چاقی و اضافه وزن کمک می کند.
• تنظیم قند خون: منیزیم و کروم موجود در نان کامل باعث افزایش حساسیت به انسولین می شود و از طرفی مصرف  غلات کامل در مقایسه با غلات تصفیه شده از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می کند.
• کنترل فشار خون و پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی: غلات کامل دارای پتاسیم، منیزیم و آنتی اکسیدان های زیادی هستند که سبب اتساع عروق و در نتیجه کاهش فشارخون می شود.  همچنین مصرف نان کامل از طریق کاهش LDL ( کلسترول بد خون) ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.
• کاهش خطر ابتلا به سرطان: روی، سلنیوم و آنتی کسیدان های موجود در نان کامل سبب کاهش ابتلا به سرطان های مختلف به خصوص سرطان های دستگاه گوارش از جمله سرطان کولون، پانکراس و معده می شود.

       *حفظ سلامت کبد و پیشگیری از کبد چرب: ویتامین E، فیبر و سایر ترکیبات مغذی موجود در نان کامل با کاهش آنزیم های کبدی در سلامت کبد نقش مهمی ایفا می کنند./ «پریسا موسویان»  کارشناس واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای والفجر